Sư Đoàn Thủy Quân Lục Chiến: các vị Chỉ huy và Tư lệnh xuất sắc

1. Trung tá Lê Quang Trọng - Chỉ huy trưởng đầu tiên: ông tốt nghiệp khóa 2 Sỹ quan Đập Đá (Huế). Tháng 6 năm 1955 ông được Phủ Thủ tướng bổ nhiệm chức vụ Chỉ huy trưởng Binh Đoàn Thủy Quân Lục Chiến (TQLC). Thời kỳ đầu Binh chủng TQLC là đơn vị trực thuộc Quân chủng Hải Quân Việt Nam về cả hai phương diện Chỉ huy và Hành chính. Chỉ huy trưởng TQLC có cấp bậc Trung tá còn Tư lệnh Hải Quân Việt Nam là Hải Quân Thiếu tá Lê Quang Mỹ.

2. Thiếu tá Phạm Văn Liễu: ông đã từng hoạt động lâu dài trong các Liên Đoàn tuần giang xung kích cũng như thực tập với các đơn vị biệt kích Commando ở miền Bắc trước khi di chuyển vào Nam sau Hiệp định Geneva nên được giao phó trách nhiệm thành lập Binh chủng TQLC với Trung úy Lê Nguyên Khang phụ tá. Ngày 18 tháng 1 năm 1956 Tổng thống Ngô Đình Diệm bổ nhiệm Thiếu tá Phạm Văn Liễu làm Chỉ huy trưởng TQLC Việt Nam, vị Chỉ huy trưởng thứ 2 của Binh Chủng. Sau hơn nửa năm Bộ Tham mưu nghiên cứu và được các cố vấn Hoa Kỳ yểm trợ, ngày 21 tháng 12 năm 1956 ông đệ lên Bộ Tham mưu kế hoạch cải tổ mới: thành lập thêm một Tiểu Đoàn Bộ Binh TQLC và nâng Binh chủng thành Liên Đoàn TQLC.

3. Đại úy Bùi Phó Chí: ông học Thiếu sinh quân. Lúc còn là Trung úy đã là Đại đội trưởng Commando 13 và là một đại đội nổi danh không kém Commando Vandenberg trên chiến trường Bắc Việt. Sau khi các đơn vị Commandos giải tán được chuyển sang Quân đội VNCH, ông là Tiểu đoàn trưởng TQLC đầu tiên. Trong thời gian giữ chức vụ Tiểu đoàn trưởng Tiểu Đoàn 1 Đổ bộ (1955-1956) ông đã chỉ huy Tiểu đoàn tham dự chiến dịch Đinh Tiên Hoàng hành quân vào Đảo Hòn Me, Hòn Sóc, Luỳnh Quỳnh ở Rạch Giá, chiến dịch Hoàng Diệu (Rừng Sát), Nguyễn Huệ (Giồng Riềng, Rạch Giá). Đầu tháng 8 năm 1956 Tổng thống Ngô Đình Diệm bổ nhiệm ông kiêm nhiệm chức vụ Xử lý Thường Vụ (XLTV) Chức vụ Liên Đoàn trưởng TQLC thay thế Thiếu tá Phạm Văn Liễu và tiếp tục giữ chức này đến ngày 1 tháng 10 năm 1956.

4. Trung tá Lê Như Hùng: ông xuất thân Khóa 1 Sỹ quan tại Đập Đá (Huế). Học Khóa Tham mưu tại Trường Tham mưu do Quân đội Pháp tổ chức tại Sài Gòn Chợ Lớn. Sau khi mãn khóa ông ở lại trường làm Huấn luyện viên. Ông được thuyên chuyển về TQLC giữ chức vụ Chỉ huy trưởng thay thế Đại úy Bùi Phó Chí đang XLTV chức vụ Chỉ huy trưởng. Năm 1956 ông và Bộ chỉ huy Liên Đoàn cùng Tiểu Đoàn 2 tham gia Chiến dịch Hồng Nhạn với Hải Quân Trung tá Lê Quang Mỹ Tư lệnh Hải Quân Việt Nam, mục đích cắm các cột mốc chủ quyền Việt Nam trên các hòn đảo ở biển Đông và Vịnh Thái Lan. Năm 1957 ông chỉ thị Phòng 5 và Phòng 3 thuộc Bộ Chỉ huy Liên Đoàn TQLC vẽ một số kiểu mẫu vải ngụy trang và phù hiệu cánh tay. Ông lựa chọn bản vẽ hình quả địa cầu có bản đồ chữ S ở giữa làm huy hiệu cho Binh chủng và vải màu xanh lá cây có vằn đen làm quân phục tác chiến. Ông rời Binh chủng TQLC tháng 4 năm 1960 bàn giao chức vụ Chỉ huy trưởng Liên Đoàn TQLC cho Thiếu tá Lê Nguyên Khang Tiểu đoàn trưởng Tiểu Đoàn 1. Trong khi đang giữ chức vụ Tỉnh trưởng Kiến Hòa ông được thăng cấp Trung tá và được Tổng thống bổ nhiệm chức vụ Tham mưu trưởng Biệt Bộ Phủ Tổng thống. Ông là người đã đóng góp nhiều cho sự hùng mạnh của Đoàn quân Mũ Xanh.

5. Trung tướng Lê Nguyên Khang - Vị Tư lệnh đầu tiên và lâu đời nhất của TQLC: ông tốt nghiệp Khóa 1 Lê Lợi Sỹ quan Trừ bị Nam Định. Năm 1955 ông làm Đại đội trưởng Đại đội Hành quân và Công vụ TQLC. Tháng 9 năm 1957 ông là Tiểu đoàn trưởng Tiểu Đoàn Đổ Bộ (sau đổi tên thành Tiểu Đoàn 2 Trâu Điên TQLC). Tháng 5 năm 1958 ông du học lớp Tham mưu Đổ bộ tại Trung tâm Huấn luyện TQLC Quantico Virginia Hoa Kỳ. Kết thúc khóa học ông trở về làm Tiểu đoàn trưởng Tiểu Đoàn 1 TQLC, sau đó được thăng cấp Thiếu tá giả định Chỉ huy trưởng Liên Đoàn TQLC. Ngày 1 tháng 3 năm 1962 ông được thăng Trung tá. Năm 1964 ông được bổ nhiệm chức vụ Tư lệnh Lữ Đoàn TQLC, đến ngày 11 tháng 8 ông được thăng chức Chuẩn tướng, 21 tháng 10 ông được vinh thăng Thiếu tướng nhiệm chức.

6. Thiếu tướng Bùi Thế Lân: ông tốt nghiệp Khóa 4 Cương Quyết Sỹ quan Trừ bị Thủ Đức, tốt nghiệp ông về làm Đại đội trưởng Tiểu Đoàn 1 TQLC, hàm Thiếu úy. Năm 1960 ông được bổ nhiệm làm Tham mưu trưởng Liên Đoàn TQLC. Ngày 1 tháng 6 năm 1961 ông được bổ nhiệm làm Tiểu Đoàn trưởng Tiểu Đoàn 4 TQLC, hàm Đại úy. Năm 1963 ông du học khóa Chỉ huy và Tham mưu  TQLC tại căn cứ TQLC Hoa Kỳ. Sau khóa học trở về ông nhận chức Tham mưu trưởng Lữ Đoàn TQLC với cấp bậc Thiếu tá. Ngày 1 tháng 11 năm 1964 ông được thăng cấp Trung tá, một năm sau được thăng lên cấp Đại tá. Năm 1971 ông được bổ nhiệm làm Tư lệnh Phó kiêm Tham mưu trưởng Sư Đoàn TQLC. Ngày 4 tháng 5 năm 1972 ông thay thế Trung tướng Lê Nguyên Khang, làm Tư lệnh Sư Đoàn TQLC. Cuối tháng 5 năm đó ông được vinh thăng Chuẩn tướng nhiệm chức. Đầu tháng 4 năm 1975 ông được vinh thăng Thiếu tướng nhiệm chức và là vị Tư lệnh cuối cùng của Sư Đoàn TQLC Quân lực VNCH.

Trải qua những năm tháng cam go ác liệt, từ ngày thành lập cho đến những phút sau cùng của cuộc chiến Đoàn quân của nhưng người lính Mũ Xanh dưới sự chỉ huy của các vị Tư lệnh xuất sắc đã luôn hoàn thành nhiệm vụ, lập nhiều chiến công hiển hách làm nên những dấu ấn trong Quân sử hào hùng của dân tộc. Dấu chân của TQLC tới đâu là ngọn cờ vàng tung bay tới đó, mảnh đất miền Nam luôn được giữ trọn bằng sức chiến đấu bền bỉ và sự hy sinh quên mình dưới lời thề Tổ Quốc.

Ozzie Nguyen
(Bài viết được tổng hợp và phân tích từ nhiều nguồn khác nhau)